Na pytania portalu www.zaszczepsiewiedza.pl odpowiada dr n. med. Arkadiusz Głowania, diabetolog.
Czy osoby chore na cukrzycę powinny się szczepić? Nie ma żadnych przeciwwskazań do szczepień w związku z chorowaniem na cukrzycę. Wszystkie szczepienia należy wykonywać w oparciu o indywidualne wskazania. Natomiast należy uwzględnić dwie szczególne odrębności u osób z cukrzycą.
Po pierwsze – stan niewyrównania cukrzycy może wpływać na obniżenie stanu naturalnej odporności, co sprzyja zachorowaniom na choroby zakaźne, zarówno pochodzenia wirusowego, jak i bakteryjnego czy grzybiczego. Po drugie – choroba zakaźna może u osoby z cukrzycą przebiegać znacznie poważniej, zaburzając wcześniejsze dobre wyrównanie cukrzycy. Dlatego lepiej jest przeciwdziałać zakażeniom, szczególnie przez szczepienia ochronne.
Na co powinny się szczepić i dlaczego?
Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w wytycznych, zarówno zaleceniach klinicznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), jak i wytycznych amerykańskich – standardach opieki medycznej w cukrzycy Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA). Szczepienia powinny być prowadzone według rutynowych szczepień dzieci i dorosłych zgodnie z rekomendacjami dla wieku. Ponadto szczególna uwaga zwracana jest na szczepienia przeciw grypie – należy zachęcać do corocznych szczepień wszystkie osoby z cukrzycą, począwszy od 6 miesiąca życia. Szczepienia przeciw pneumokokom weszły w Polsce do szczepień obowiązkowych. U osób które nie zostały nimi jeszcze objęte, należą do szczepień zalecanych. Osoby z cukrzycą traktujemy jako grupę ryzyka, należy wszystkie osoby zachęcać do szczepień przeciw pneumokokom, dobór odpowiedniej szczepionki i częstości szczepień zależy od wieku, dobranie schematu jest zadaniem lekarza. Osoby nieszczepione do tej pory przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B należy zachęcić do przeprowadzenia podstawowego cyklu szczepień. Ze względu na możliwy ciężki przebieg ospy wietrznej u osób z cukrzycą, należy rozważyć również takie szczepienie. W ostatnich latach obserwuje się w Polsce częste zachorowania na krztusiec, szczególnie w rodzinach, w których dzieci uczęszczają do szkół i przedszkoli. Szczepienie przeciw krztuścowi może zapobiec długotrwałym nieprzyjemnym objawom związanym z przechodzeniem choroby.
Czasem można przeczytać, że osoby przewlekle chore nie powinny dodatkowo się szczepić, gdyż może to wpłynąć negatywnie na ich zdrowie. Czy to prawda?
Wręcz przeciwnie, wzbudzenie odporności na określone choroby u osób przewlekle chorych może zapobiec ciężkim powikłaniom tych chorób. Dlatego między innymi osoby z niewydolnością serca, po przebytych zawałach serca zachęcane są do szczepień przeciw grypie. Już sama wysoka gorączka w przebiegu grypy może wywołać dekompensację wydolności krążenia, a możliwość zaatakowania mięśnia sercowego przez wirus grypy może wywołać skutek śmiertelny. Chyba większość internistów, którzy przepracowali lata w oddziale szpitalnym, miała do czynienia z pacjentami z powikłaniami pogrypowymi. Pamiętam do tej pory młodych pacjentów z niewydolnym po przejściu grypy sercem, przekazywanych do klinik kardiochirurgii w celu kwalifikacji do przeszczepu serca. Badania naukowe przeprowadzane na grupie szczepionych osób z cukrzycą wykazały redukcję koniecznych hospitalizacji w związku z zachorowaniem na grypę o 79%. Takie wyniki chyba jednoznacznie potwierdzają potrzebę zachęcania do takich szczepień.
O co osoby chore na cukrzycę powinny pytać lekarza przed szczepieniem?
To zadaniem lekarza jest przeprowadzenie odpowiedniego wywiadu przed szczepieniem – lekarz pyta o choroby przewlekłe, uczulenia, przyjmowane przewlekle leki, ciążę, bada również pacjenta przed wykonaniem szczepienia. Pacjenci po przeprowadzeniu rutynowej kwalifikacji nie mają zazwyczaj dodatkowych pytań związanych ze szczepieniem. Natomiast często wyrażają zaniepokojenie osobami ze swojego otoczenia, które deklarują się jako gorący przeciwnicy szczepień. Jest to niepokojące zjawisko, nie tylko w Polsce. Wpływa ono również negatywnie na zdrowie całego społeczeństwa poprzez niszczenie tzw. „strategii kokonu”, do tej pory chroniącej nieliczne osoby, które z przyczyn medycznych nie mogły się szczepić. Światowa Organizacja Zdrowia również dostrzega zagrożenie w tych ruchach „światopoglądowych”, myślę że w najbliższym czasie eksperci do spraw szczepień będą musieli znaleźć jakieś radykalne rozwiązania dla ochrony przed rosnącym ryzykiem epidemii.
Anna Śliwińska, Prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków:
„W Polsce żyje blisko 3 miliony osób chorych na cukrzycę, do naszej organizacji Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, należy około 80 tysięcy, którym regularnie pomagamy prowadząc akcje informacyjne oraz edukacyjne. Jedną z nich jest właśnie uświadamiania, że szczepienia, na przykład przeciwko grypie, to sprzymierzeńcy w dbałości o zdrowie. Osoby chore na cukrzycę bardziej narażone są na poważne powikłania, które mogą trwać latami, a czasem na stałe pogarszać zdrowie. Szczepienia przeciwko grypie sezonowej są szczególnie ważne i każdy powinien porozmawiać z lekarzem na ten temat. Osoby przewlekle chore, a do nich zaliczają się diabetycy, nie powinny ulegać mitom oraz niesprawdzonym informacjom czy też podpowiedziom, ale zaufać ekspertom i szukać wiarygodnych źródeł informacji o szczepieniach, na przykład na naszej stronie www.diabetyk.org lub kampanii „Zaszczep się wiedzą” www.zaszczepsiewiedza.pl.”