Szczepionki przeciw HPV zapobiegają złośliwym nowotworom szyjki macicy, odbytu, prącia, głowy oraz szyi. Powszechne programy szczepień przeciw temu wirusowi prowadzone są w ponad 100 krajach na całym świecie. Do ich grona w tym roku ma dołączyć również Polska. Kampania społeczna Zaszczep się wiedzą przypomina najważniejsze fakty oraz dementuje internetowe mity dotyczące tych szczepień.
Szczepionka na raka, czyli wartość profilaktyki zakażeń HPV
Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, w czerwcu ma ruszyć powszechny program szczepień przeciw wirusowi HPV, którego grupą docelową są dziewczynki i chłopcy w wieku 12 oraz 13 lat. Według statystyk liczba nosicieli HPV, zarówno kobiet jak i mężczyzn, wynosi 660 mln ludzi na całym świecie.[1] Co szczególnie ważne, wirus ten odpowiada za blisko 100% zachorowań na raka szyjki macicy.
– W Polsce każdego roku odnotowujemy ponad 3000 nowotworów związanych z zakażeniem HPV – podsumowuje lek. Małgorzata Ponikowska, ekspertka kampanii Zaszczep się wiedzą. – W przeważającej większości są to raki szyjki macicy, ale nie tylko. To także nowotwory złośliwe odbytu, prącia, jamy ustnej i gardła. Równocześnie co roku rozpoznajemy kilkadziesiąt tysięcy stanów przedrakowych, które wymagają leczenia i generują ogromne koszty dla systemu opieki zdrowotnej. Program szczepień, który rusza w czerwcu to szansa dla młodego pokolenia na uniknięcie groźnych chorób, ale też wyzwanie dla rodziców, którzy już dziś muszą wykazać się proaktywną postawą i pomyśleć o przyszłości swoich dzieci.
Szacuje się, że co roku z powodu raka szyjki macicy umiera prawie 1700 Polek.[2] Nierówna walka z nowotworem niejednokrotnie wiąże się z ciężkimi powikłaniami negatywnie wypływającymi na jakość życia, takimi jak bezpłodność czy oszpecenie i zniekształcenie obszarów zaatakowanych zmianami. Warto pamiętać, że regularne badania cytologiczne, będące elementem profilaktyki wtórnej, dają możliwość wykrycia już istniejącej lub rozwijającej się choroby. Szczepienia stanowią najskuteczniejszy sposób zapobiegania rakowi szyjki macicy, gdyż jako profilaktyka pierwotna zapobiegają wystąpieniu zmian nowotworowych.
Nie można jednak zapominać, że wirus HPV to istotne zagrożenie dla każdej płci. Zakażenie może skutkować rakiem prącia czy odbytu. Równocześnie w wielu krajach Europy obserwuje się wzrost zapadalności na nowotwory głowy i szyi u osób poniżej 40. r.ż., które nigdy nie paliły i nie nadużywały alkoholu. W tych przypadkach wykazano związek z infekcją wirusem HPV.[3] Wprowadzenie powszechnych szczepień przeciw temu wirusowi to pierwszy krok do znacznego ograniczenia tych chorób oraz do przyszłości, w której część z nich uda się całkowicie wyeliminować.
O szczepieniach – tylko w oparciu o fakty
Kampania Zaszczep się wiedzą przypomina, że szczepienia przeciw HPV są bezpieczne, czego dowodzi szereg badań naukowych przeprowadzonych w różnych krajach na całym świecie – sumarycznie przebadano setki tysięcy (!) zaszczepionych osób w różnym wieku. Naukowcy wzięli pod lupę kwestie związane z m.in. chorobami autoimmunologicznymi[4], zespołem przewlekłego zmęczenia[5], zespołem chronicznego bólu[6], pierwotną niewydolnością jajników[7] czy chorobą zakrzepowo-zatorową.[8] Badania jednoznacznie udowodniły, że szczepionki nie powodują zwiększonego ryzyka zachorowania na te schorzenia.
– Warto pamiętać, że w sieci funkcjonuje wiele fałszywych informacji, z których część jest szczególnie szkodliwa – zauważa lek. Ponikowska. – Rzekome skutki uboczne szczepień przeciwko HPV, którymi straszą internetowe fora czy filmy z teoriami spiskowymi, zostały jednoznacznie wykluczone w badaniach naukowych na olbrzymich grupach osób. Podano ponad 500 mln dawek szczepionek przeciwko HPV, więc dowody na ich skuteczność i bezpieczeństwo są bardzo silne. Teorie spiskowe są zazwyczaj wymyślone na potrzeby danego materiału.
Poza badaniami prowadzone są także systemy dokumentacji, które pozwalają na m.in. weryfikację wpływu szczepień. Najlepszym przykładem jest Dania – kraj, który posiada największą na świecie bazę dokumentacji medycznej swoich obywateli, w związku z czym wyjątkowo łatwo jest zestawić oficjalne informacje z pogłoskami czy manipulacjami.
Ochrona przed fake newsami jest szczególnie istotna w dobie mediów społecznościowych oraz internetowego natłoku informacyjnego. – Szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci, do których kierowany jest powszechny program szczepień przeciw HPV. Podjęcie przez rodzica decyzji o nieprzyjęciu szczepionki przez dziecko, może mieć opłakane skutki i narazić je na ciężkie choroby w dorosłym życiu.
[1] https://www.gov.pl/web/psse-kozienice/4-marca---miedzynarodowy-dzien-swiadomosci-hpv
[2] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/rak-szyjki-macicy-kluczowa-jest-cytologia-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,582.html
[3] HPV-zależne nowotwory głowy i szyi a 10 lat doświadczeń ze szczepionkami przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (Karolina Raczkowska-Łabuda, Anna Gorzelnik, Jolanta Jadczyszyn, *Lidia Zawadzka-Głos)
[4] https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/21645515.2019.1692557, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5973886/, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3805482/, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/joim.12155, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896841116302141
[5] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X18312684, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X18309253, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X17308083
[6] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X18302081?via%3Dihub, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X18309253
[7] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X18302081
[8] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29425361/, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4710959/