Przed podróżą
Szczepienia są ważnym elementem profilaktyki przed podróżą. Wybierając się w rejony narażone na występowanie groźnych dla zdrowia drobnoustrojów, należy skontaktować się z lekarzem. Specjalista pomoże dobrać odpowiednie rodzaje szczepień, w zależności od regionu, do którego się udajemy. Zawsze warto zaszczepić się przeciwko zapaleniu wątroby typu A, przed wirusem, którym zarażamy się drogą pokarmową. Jeżeli wybraliśmy wycieczkę „last minute” warto zapoznać się ze szczepieniami, które można podać w ostatniej chwili przed wyjazdem.
Podejmując aktywność na świeżym powietrzu (spacerowanie, bieganie, jazda na rowerze, właściciele psów, grzybiarze, turyści, uczestnicy obozów i kolonii)
Zalecane jest szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu[28]. Dodatkowo, zalecane są szczepienia przeciw wściekliźnie, a także co 10 lat przyjęcie dawki przypominającej szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Przed planowaną ciążą
Przed zajściem w ciążę warto zaszczepić się przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, odrze, śwince i różyczce oraz ospie wietrznej. Choroby te mogą zagrażać życiu matki i dziecka.
W ciąży
Szczepienia przeciw grypie chronią przed zachorowaniem zarówno matkę jak i dziecko. Wykazano, że kobiety w ciąży bardzo dobrze wytwarzają przeciwciała ochronne po szczepieniu. Przeciwciała te są przekazywane drogą transferu przezłożyskowego do płodu, a także podczas karmienia piersią –zaznacza dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch w artykule Szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży.
Poza grypą, powyżej 27. tygodnia ciąży, w celu zabezpieczenia noworodka przed krztuścem, można podać szczepionkę skojarzoną zawierającą toksoid tężcowy i zmniejszone dawki toksoidu błoniczego i bezkomórkowych antygenów pałeczki krztuśca (dTpa). W ciąży również można zaszczepić się przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Karmiąc piersią
Karmienie piersią nie jest przeciwwskazaniem do podawania szczepionek „zabitych” i „żywych”. Jeśli kobieta nie była szczepiona przeciw grypie, krztuścowi – błonicy – tężcowi, WZW B podczas ciąży, można te szczepienia podać po porodzie i w ten sposób chronić noworodka. Czasami karmienie piersią trwa 2-3 lata. Okres ten nie jest przeciwwskazaniem do podawania szczepionek.
Gdy ma się częsty kontakt z małymi dziećmi
Istnieje grupa chorób, na które szczególnie narażone są osoby pracujące w służbie zdrowia lub placówkach opiekuńczych. Osobom posiadającym częsty kontakt z małymi dziećmi polecane są szczepienia przeciwko krztuścowi, odrze, śwince i różyczce oraz ospie wietrznej.
Mieszkając lub pracując na terenie zalesionym
Zamieszkując tereny zalesione lub pracując w nadleśnictwie, weterynarii, geodezji, rolnictwie i często przebywając na terenach lesistych (myśliwi, grzybiarze, osoby zbierające runo leśne, fotografowie przyrody), częsty kontakt z glebą (ogrodnicy, rolnicy) – rekomenduje się szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i wściekliźnie, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Chorując przewlekle (choroby neurologiczne, układu krążenia, wątroby, nerek, układu pokarmowego, układu krwiotwórczego, schorzenia metaboliczne – cukrzyca, choroby tkanki łącznej, choroby alergiczne, choroby nowotworowe)
Osoby te często korzystają z pomocy placówek medycznych. Zaleca się u nich szczepienia przeciwko: grypie, zakażeniom pneumokokowym i meningokokowym, HIB, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi i polio.
U osób tych trzeba rozważyć szczepienie przeciw ospie wietrznej, odrze, różyczce i śwince.
Osoby przewlekle chore wymagają dokładnej kwalifikacji do szczepienia, ułożenia indywidualnego schematu szczepień przez lekarza mającego doświadczenie w wakcynologii – specjalistę chorób zakaźnych.
Z kolei osobom już chorującym na zapalenie wątroby typu B lub C zaleca się szczepienie przeciwko WZW typu A.
W przypadku braku szczepień w dzieciństwie
Wszystkim osobom, które nie były objęte obowiązkowym programem szczepień, zawierającym szczepienia przeciw WZW typu A i B, zaleca się uzupełnić te szczepienia, bez względu na wiek. Osoby, które w dzieciństwie szczepiono w sposób niepełny (np. takie, które nie przyjęły wszystkich szczepionek z powodu czasowych przeciwwskazań) – można zaszczepić w wieku dorosłym według indywidualnego kalendarza szczepień.
Co roku przeciwko grypie
Każdy powinien pamiętać o corocznym szczepieniu przeciwko grypie. Szczepionka chroni przed zachorowaniem i częstymi, groźnymi dla zdrowia i życia powikłaniami.
Pracując w placówkach medycznych
Osobom, które często mają styczność z chorymi zaleca się szczepienia na: grypę (co roku), odrę, świnkę, różyczkę, WZW typu A i B, oraz przeciw krztuścowi, polio i ospie wietrznej.
Pracując w zakładach produkujących żywność
Szczepienie przeciw WZW A, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Pracując w rolnictwie
Rekomenduje się szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i wściekliźnie, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Przy pracy, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego
Rekomenduje się szczepienia przeciwko wściekliźnie, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Pracując w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych
Rekomenduje się szczepienia przeciwko wściekliźnie, przeciw WZW typu A i B, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Pracując w zakładach gospodarki odpadami
Rekomenduje się szczepienia przeciwko wściekliźnie, WZW typu A i B, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Pracując przy oczyszczaniu ścieków
Rekomenduje się szczepienia przeciwko WZW typu A i B, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
Pracując w dużych skupiskach ludzi, częste kontakty z wieloma osobami (sklepy, biura, fabryki, szkoły)
Szczepienie przeciw grypie, zakażeniom pneumokokowym i meningokokowym, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio.
U osób tych trzeba rozważyć szczepienie przeciw ospie wietrznej, odrze, różyczce i śwince.
Przebywając w domach opieki, sanatoriach
Zaleca się szczepienia przeciwko grypie, zakażeniom pneumokokowym i meningokokowym, a także co 10 lat dawkę przypominającą szczepienia przeciw błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio. U osób tych trzeba rozważyć szczepienie przeciw ospie wietrznej, odrze, różyczce i śwince.
W przypadku osób, które nie były objęte obowiązkowym programem szczepień, zawierającym szczepienia przeciw WZW typu A i B, błonicy – tężcowi – krztuścowi – polio, odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej
Zaleca się uzupełnić te szczepienia, nie ma granicy wieku.
Pracując w placówkach medycznych
Osobom, które często mają styczność z chorymi zaleca się szczepienia na: grypę (co roku), odrę – świnkę – różyczkę, WZW typu A i B, przeciw krztuścowi – błonicy – tężcowi – polio i ospie wietrznej.
W przypadku osób, które zgubiły dokumentację medyczną dotyczącą szczepień
Wymagają one konsultacji z lekarzem chorób zakaźnych w celu wykonania badań serologicznych (określenia poziomu przeciwciał przeciw – tężcowi – krztuścowi, WZW typu B, odrze). Osobom tym można zaproponować szczepienia według indywidualnego kalendarza szczepień.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B – w latach 1994-1996 rozpoczęto w Polsce masowe szczepienia noworodków w pierwszej dobie życia, które są nadal realizowane zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, jako szczepienie obowiązkowe. Dodatkowo w 2000 roku zdecydowano o szczepieniach przeciw WZW B gimnazjalistów. Obecnie szczepienie to jest zalecane wszystkim dzieciom, młodzieży, dorosłym, którzy dotychczas, nie zostali objęci szczepieniami obowiązkowymi. Dysponujemy szczepionką przeciw WZW typu B oraz szczepionką skojarzoną przeciw WZW typu A i B.
- Źródła danych statystycznych: www.zoltytydzien.pl, http://www.psseswidnica.pl/szczepienia/wzw.php
- http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-zakazne/szczepienia-dla-doroslych-przeciwko-jakim-chorobom-trzeba_41776.html http://szczepienia.pzh.gov.pl/
- http://szczepienia.pzh.gov.pl/
- http://medycynapracy-portal.pl/
- Duszczyk E.; „Czy wirusowe zapalenie wątroby typu A może być groźną chorobą” Zakażenia 3-4, 2002 http://www.zoltytydzien.pl/co_to_jest_wzw/wzw_typu_a_i_b_w_polsce.aspx
- Duszczyk E.; Przewodnik Lekarza, 2001, nr 3 (27), str. 64-67.
- Jacek Czepiel, Grażyna Biesiada, Katarzyna Lisak-Gurba, Agnieszka Gawrecka, Agnieszka Dikolenko, Michał Jędrychowski, Tomasz Mach, Aleksander Garlicki, Zachorowania na tężec w regionie Polski Południowej w latach 2000–2010,s.92-93.
- Informacja dotycząca sezonu grypowego 2012/2013 opracowana w Departamencie Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi GIS http://www.gis.gov.pl/ckfinder/userfiles/files/Informacja%20dotycz%C4%85ca%20sezonu%20grypowego%202012-2013%281%29.pdf
- http://www.who.int/influenza/vaccines/use/en/
- Trojanowska, Alina, Andrzej Emeryk, and Małgorzata Wilczek. „Wiedza kobiet w okresie ciąży na temat szczepień ochronnych u dzieci.”Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 3 (2012).
- Księżakowska, K., Gruszka, M., Wilczyński, J., Nowakowska, D. Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży.
- Kwaśniewska, Anna, Mariusz Skoczyński. „HPV u ciężarnych.”Perinatol Neonatol Ginekol2 (2009): 132-134.
- Skręt-Magierło, Joanna, et al. „Ostre przypadki infekcji grypowej u kobiet w zawansowanej ciąży w Polsce (województwo podkarpackie) i na Ukrainie (województwo iwano-frankowskie) w okresie pandemii A/H1N1 w 2009 r.” Neonatol. Ginekol 3.2 (2010): 136-139.
- Czerwionka-Szaflarska Mieczysława, and Hanna Zielińska-Duda. „Najnowsze trendy w pediatrii-wytyczne i zalecenia.” Przewodnik Lekarza 2 (2007): 169S-173S.
- Kornacka, Maria Katarzyna. „Karmienie piersią a choroby matki. „Pediatria Polska 2 (2007): 91-96.
- Gniadek, Agnieszka, Olga Biegańska, and Maria Cisek. „Możliwość przeniesienia wirusa HCV i HBV z zakażonej matki na noworodka w okresie ciąży i karmienia-postępowanie pielęgniarskie. „Problemy Pielęgniarstwa 1-2 (2008): 118-122.
- Łoś-Rycharska Ewa, and Mieczysława Czerwionka-Szaflarska. „Review paper Rotaviral diarrhoea–why it is worth preventing.”
- Wegner Zofia, et al. „Występowanie kleszczy Ixodes ricinus (Acari, Ixodidae) na zalesionych obszarach Trójmiasta i ich zakażenie krętkami Borrelia burgdorferi.”Przegl Epidemiol 51 (1997): 11-20.
- Zajkowska Joanna, and Piotr Czupryna. „Kleszczowe zapalenie mózgu–epidemiologia, patogeneza, obraz kliniczny, diagnostyka, profilaktyka i leczenie.” (2013).
- Krzyczmanik Dariusz, et al. „Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu jako współistniejące choroby zawodowe — opis przypadku klinicznego.” Medycyna Pracy 3 (2011): 339-344.
- Pierzchała Władysław, et al. „Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).”Polish Pneumonology and Allergology5 (2010): 318-347.
- Topór-Mądry, Roman. „Choroby przewlekłe. Obciążenie, jakość życia i konsekwencje ekonomiczne.” Zdrowie Publiczne i Zarządzanie IX/1 (2011): 25-49.
- Górecka Dorota, and Elżbieta Puścińska. „Profilaktyka przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.” Pneumonologia i Alergologia Polska 3 (2011): 239-245.
- Pepłońska Beata, and Neonila Szeszenia-Dąbrowska. „Choroby zawodowe pracowników szpitali, 2001.” Medycyna Pracy 5 (2002): 369-374.
- Wacławik J., Gąsiorowski, J., Inglot, M., Andrzejak, R., & Gładysz, A. (2003). Epidemiologia chorób zawodowych o etiologii zakaźnej u pracowników służby zdrowia regionu wrocławskiego. Medycyna Pracy, 54(6), 535-541.
- Bilski, Bartosz, and Jacek Wysocki. „WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY, JAKO CHOROBA O POD£ OU ZAWODOWYM.” Medycyna Pracy 3 (2001): 211-219.
- Cyprowski, Marcin, and Jan A. Krajewski. „Czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w oczyszczalniach ścieków komunalnych.” Medycyna Pracy 1 (2003): 73-80.
Dz. Urz. MZ z 2020 r. poz. 90, Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26 października 2020 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2021, http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2020/90/akt.pdf (dostęp 12.2020)