Tiomersal. Nazwa ta pojawia się w każdej rozmowie dotyczącej szczepień. Obwiniany za wzrost zachorowań na autyzm i pojawienie się poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych w ostatnich dwudziestu latach naprawdę po raz pierwszy w szczepionkach pojawił się w latach 30 ubiegłego stulecia, czyli osiemdziesiąt lat temu! W Polsce aktualnie Tiomersal znajduje się w jeden szczepionce- pełnokomórkowej DTP.
Co to jest tiomersal i w jakim celu stosowany jest w szczepionkach?
Tiomersal (nazwa chemiczna: sól kwasu 2-etylortęciotiosalicylowego) to organiczny związek rtęci o właściwościach antyseptycznych i przeciwgrzybicznych, który w 50% składa się z etylortęci. Tiomersal (w odróżnieniu do metylortęci) nie kumuluje się w organizmie, jest metabolizowany do etylortęci i tiosalicylanu. Tiomersal jest środkiem konserwującym dodawanym do niektórych szczepionek (zwłaszcza przygotowanych w opakowaniach wielodawkowych) aby je chronić przed zanieczyszczeniami bakteriami i grzybami. W niektórych szczepionkach tiomersal może występować w śladowych ilościach jako pozostałość z procesu ich wytwarzania. Stosowany jest m.in. na etapie inaktywacji niektórych antygenów lub podczas zbiorów wirusa z zarodków kurzych.
Tiomersal jest stosowany w procesie wytwarzania szczepionek od 30-tych lat ubiegłego wieku.
W ostatnich latach narosło wiele obaw i niepotwierdzonych informacji dotyczących ewentualnego powiązania pomiędzy podawaniem szczepionek zawierających tiomersal a rozwojem autyzmu i zaburzeń ze spektrum autyzmu. Wyniki badań kliniczno-kontrolnych i kohortowych przeprowadzone na licznych populacjach dzieci nie potwierdziły tej hipotezy. Należy pamiętać, że kiedy w 1999 roku Amerykańska Akademia Pediatrii i Public Heath Service wydały wspólne oświadczenie dotyczące wycofania środków konserwujących zawierających rtęć ze szczepionek podawanych dzieciom, profil toksykologiczny etylortęci zawartej w tiomersalu i jej wpływu na organizm człowieka nie był znany i oczekiwano że przypomina ten obserwowany dla metylortęci.
Od tego czasu w szeroko zakrojonych badaniach pozyskano wiele dowodów na to, że te dwa związki poprzez odmienną budowę różnie wpływają na organizm.
Głównymi różnicami jest fakt, że etylortęć, czyli produkt rozkładu tiomersalu, jest aktywnie wydalana do jelit, co prowadzi do jej szybkiej eliminacji z organizmu.
Dotychczas nie opublikowano żadnych dowodów, które potwierdzałyby, że tiomersal w dopuszczalnych stężeniach może powodować uszkodzenie organizmu, z wyjątkiem reakcji alergicznych, które są uznawane za łagodne i utrzymują się tylko kilka dni. Potwierdzone uczulenie na ten związek dotyczy niewielkiego odsetka zaszczepionych. Brak związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy immunizacją szczepionkami zawierającymi tiomersal, a występowaniem autyzmu, a także bezpieczeństwo stosowania szczepionek zawierających ten konserwant zostało także przedstawione w oficjalnych oświadczeniach Europejskiej Agencji Leków i Światowego Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa Szczepień (ang. GACVS), który w 2012 roku wydał oświadczenie, że obecnie uzyskane i dostępne dane potwierdzają bezpieczeństwo stosowania tiomersalu jako środka konserwującego w szczepionkach przeznaczonych dla niemowląt i dzieci.
Źródło: Gołoś A., Lutyńska A. Tiomersal w szczepionkach – aktualny stan wiedzy. Przegl. Epidemiol. 2015; 69: 157 – 161.
Tekst pochodzi ze strony Narodowego Instytut Zdrowia Publicznego- Państwowego Zakładu Higieny